De familie Ongkiehong
Ong Kie Hong (1861-1914) was een succesvol handelaar op Ambon. Zijn bedrijven Ong Kie Hong & Co met Bazaar Amboina en de drukkerij die vanaf 1894 de krant Penghentar uitgaf waren beroemd. Waarschijnlijk nam hij omstreeks 1885 een slecht lopende zaak over van een Europeaan en maakte daar een bloeiende zaak van. Dat is waarschijnlijk L.M.H. Thörig geweest die vroeger ook de drukkerij en boekhandel had. In 1894 werd Ong Kie Hong gelijkgesteld met Europeanen. De zware aardbeving op Ambon in 1898 maakte veel gebouwen met de grond gelijk maar Ong Kie Hong en zijn zwager Njio Kik Tjien (1864-1926) , de broer van zijn vrouw Njio Kiok Nio, wisten enkele jaren later een groot familiehuis te bouwen. Dat lag achter Bazaar Amboina tussen beide Chinezen straten. Voor Bazaar Amboina stond de politiepost.
Bijzonder van Ong Kie Hong en zijn zwager Njio Kik Tjien was hun visie op geld en kennis. Beide waren zakelijk gezien succesvol geweest maar hadden ook zware financiële tegenslagen meegemaakt. Niet alleen door de aardbeving van 1898 maar ook met mislukte zakelijke transacties waaronder hout leveranties aan het gouvernement. Dat had invloed op hun visie op kennis, geld en goederen. Kennis kan niet worden afgepakt en daarom stuurde Ong Kie Hong tien van zijn 15 kinderen voor studie naar Nederland (Simon, Liong, Leo, Bas, Piet, Sien, Anna, Do, Erna, Lo).
Ong Kie Hong en zijn vrouw Nio Kiok Nio en haar moeder
met 13 kinderen voor het familiehuis in juni 1908
Zijn oudste zoon Djien is op eigen initiatief naar Nederland gegaan voor studie.
Greet, Stien en Coen bleven op Ambon en gingen later in het familiebedrijf werken en Kok Seang overleed op 17 jarige leeftijd op Java.
Simon ging na zijn studie aan de Hogere Handelsschool in Rotterdam ook in het familiebedrijf werken.
Lo, Do en Anna Ongkiehong met Broer Huizer, de zoon van de onderwijzeres die de kinderen in het familiehuis les gaf omstreeks 1909
Njio Kik Tjien (ca. 1865-1926 ) stuurde zijn kinderen An, Sander, Louis, Charles, Anna, Trees, Corry en Jet naar Nederland en Njio Poan Soei (1864-1942) die een ijzerhandel op Ambon had stuurde zijn zonen King en Seng naar Nederland. De meesten zouden bij het echtpaar von Bülow in Den Haag in de kost gaan.
In diverse boeken en kranten en op internet (o.a. via www.delpher.nl) is nog heel wat te vinden over Ong Kie Hong die als historische figuur van Ambon kan worden beschouwd en zijn kinderen.
Een mooie en beknopte omschrijving van hem staat op pagina 25 van het boek Pioniers in de rimboe : avonturen van een exploratie-detachement in Zuidwest-Nieuw-Guinea geschreven door Dr. W.K.H. Feuilletau De Bruyn waarin het volgende staat geschreven:
Aan de overzijde lagen de alang-alang-velden, waar toen nog de half verwilderde sapi’s, het slachtvee van Ong Kie Hong, den vleeschleverancier van de benteng (het fort), rondzwierven. Driemaal per week ging men op jacht en alleen als men er niet in slaagde een beest te schieten uit de rondzwervende kudden, werd een sapi uit de kraal aan de kust geslacht.
Ong Kie Hong, een Christen-Chinees, een kleine, bescheiden man, was in den loop der jaren haast een historische figuur in Ambon geworden. Hij was een eerlijk koopman, die nabij de Paketvaart-steiger een groot warenhuis had, waar men alles kon krijgen wat voor de rimboe noodig was, van veldbedden, veldstoeltjes, kapokbultzakjes (aan de eene zijde met wasdoek, aan de andere zijde met katoen bekleed), tot tandenborstels, Semarangsche beschuit, vruchten op water, geconserveerde melk en gilettes toe. Hij was het, die tot in het diepste binnenland van Nieuw-Guinea de bestellingen met de regelmaat van een klok afleverde, die altijd op de hoogte was, wanneer er een gouvernementsstoomschip vertrok en die dan zorgde dat de bestellingen van zijn klanten tijdig aan boord kwamen vóór het vertrek.
Een familiefoto die in 1908 werd gemaakt toont de heer Ong Kie Hong, zijn vrouw Njio Kiok Nio en 13 kinderen. Op de foto ontbreekt hun oudste zoon Djien.
Djien had Ambon al in 1903 verlaten. Verder ontbreekt hun zoon Kok Seang die op 17-jarige leeftijd overleed in 1907.
Ondanks het feit dat Njio Kiok Nio (circa 1859-1948) 15 kinderen baarde en in de tropen woonde, werd zij 88 jaar oud. Ongkiehong overleed in 1914 op 53 jarige leeftijd.
Via tweede Luitenant Jacob Cornelis Nanning (geb. in 1863 in Voorburg) die in 1908 vanuit Indië naar Nederland terugkeerde, is de familie in contact gekomen met het echtpaar von Bülow uit Den Haag.
Bij Freiherr Carl Hans Erich von Bülow (1875-1920, geboren in Merseburg Saksen) en zijn vrouw Johanna Catharina (Anna) van der Mark (geboren in 1868 in Wassenaar) zouden later in hun huis aan de Laan van Meerdervoort 407 in Den Haag diverse kinderen van de families Ongkiehong, Njiokiktjien en Njio in de kost gaan.
Cornelia Suzanna, de vrouw van Nanning was de zus van Anna.
Von Bülow was leraar Duits en had een Berlitzschool. Bij de Berlitz leermethode staan luisteren en spreken centraal in tegenstelling tot het lezen en schrijven die op de meeste scholen centraal staan.
Von Bülow kwam uit een officiersgeslacht uit Merseburg Saksen. Hij had vier broers die officier werden. Hij woonde ook een tijdje in de Edisonstraat in Den Haag.
In 1906 veranderde de achternaam en werd vast aan elkaar geschreven met een hoofdletter, dus Ongkiehong.
In 1912 veranderde de voornamen van de toen minderjarige kinderen van Ong Kie Hong en kregen die Nederlandse voornamen die leken op hun oorspronkelijke Chinese namen.
In diverse kranten stonden stukken over de “bijzondere” families Ongkiehong en Njiokiktjien zoals rechts het stuk uit het Algemeen handelsblad voor Nederlandsch-Indië van 11 dec 1925.
In de krant De Oud Hagenaar kwam de familie en Laan van Meerdervoort 407 onder de aandacht in het stuk van Patrick van Griethuysen die het pand in 1972 aankocht.
In het foto overzicht onder aan deze pagina staan diverse toelichtingen en foto’s over de familie. Hieronder een korte toelichting bij de kinderen uit de familie.
Alle kinderen werden geboren op Ambon.
In het foto overzicht is het monumentale koffiehuisje in Chaletstijl in Wassenaar te zien. Op deze foto uit 1910 staat links Simon Ongkiehong en rechts Liong Ongkiehong met naast hem mevrouw Anna von Bülow – van der Mark waar de kinderen Ongkiehong en hun neefje An Njiokijktjien (links van mevrouw von Bülow) in de kost waren in de laan van Meerdervoort 407 in Den Haag.
Praktisch alle kinderen van beide families die voor studie naar Nederland gingen zijn daar in de kost geweest. De heer Carl von Bülow kwam uit Merseburg Duitsland dat vlak tegen Leipzig ligt en stamde uit een geslacht van officieren.
Hij had een Berlitzschool, waar volgens een bepaalde methode een taal geleerd werd waar spreken en luisteren de basis vormden en niet lezen en schrijven.
1. Gretha Helena Ongkiehong (1884-1962 of 1963)
Haar Chinese naam was Ong Geang Nio en haar roepnaam was Greet.
Geboren op zondag 03 augustus 1884, overleden in 1962 of 1963 in Malang, Java.
Zij volgde in Nederland een opleiding voor modiste.
2. Selastien Theresia Ongkiehong (1886-1974)
Haar Chinese naam was Ong Siok Nio en haar roepnaam was Stien.
Geboren op 5 april 1886, overleden op 14 november 1974 in Venray.
Stien runde de bakkerij van het familiebedrijf Ongkiehong.
Zij kwam op latere leeftijd naar Nederland.
3. Sioe Djien Ongkiehong (1887-1963)
Hij kreeg geen Nederlandse naam, zijn roepnaam was Djien.
4. Coen Ongkiehong (1889-1932)
Zijn Chinese naam was Ong Hean Coen.
Op de familiefoto was hij ongeveer 17 jaar oud en waarschijnlijk had zijn vader met hem afgesproken dat hij direct in de firma zou gaan werken.
Hij is nooit in Nederland geweest.
5. Kok Seang Ongkiehong (1890-1907)
Helaas is er niets over hem bekend.
Hij overleed op 17-jarige leeftijd op Java.
6. Simon Ongkiehong (1891-1972)
Zijn Chinese naam was ONG Siem Seang.
Ging in 1909 naar Nederland voor het volgen van een handelsopleiding. Hij ging in de kost bij de heer en mevrouw von Bülow in de Laan van Meerdervoort in Den Haag. Na zijn studie ging hij terug naar Ambon om te werken in het familiebedrijf.
7. Liong (Heinrich Frederik) (1894-1963)
Zijn Chineze naam was ONG Hok Liong.
Hij ging in 1910 naar Nederland en volgde een artsenopleiding.
In 1931 promoveerde hij en vestigde hij als arts in Den Haag.
8. Leo Ongkiehong (1897-1989)
Zijn Chinese naam was Ong Tjoen Lioe.
Volgde in Leiden de opleiding farmacie en werd apotheker.
9. Bas Ongkiehong (1898-1957)
Zijn Chinese naam was Ong Ban Lie.
Volgde eerst de scheikunde aan de TH Delft en vervolgens farmacie in Leiden. Op latere leeftijd ging hij medicijnen studeren in Leiden. Hij was een theoreticus die van mening was dat om goed als arts te kunnen werken veel kennis nodig was van medicijnen en dus ook van chemie. Helaas heeft hij nooit als arts kunnen werken. Mede vanwege het feit dat hij vroeg doof was en daardoor de stethoscoop niet kon gebruiken.
10. Sien Everdien Ongkiehong (1896-1960)
Haar Chinese naam was Ong Sien Nio.
Volgde in Leiden de opleiding farmacie en werd apotheker.
11. Anna Lucia Ongkiehong (1899-1978)
Haar Chinese naam was Ong Aan Nio.
Studeerde in 1929 in Leiden af als arts en was de eerste Chinese dokteres in Nederlands Indië. Zij leidde kraamvrouwen op in Makassar en werd voor haar verdiensten in 1954 onderscheiden met de pauselijke Pro Ecclesia. Zij was ook directrice van 2 kraamklinieken. Op latere leeftijd ging zij in Nederland wonen.
12. Erna Ongkiehong (1900-1989)
Haar Chinese naam was Ong Ean Nio.
Volgde de middelbare school in Den Haag.
13. Do Ongkiehong (1902-1977)
Haar Chinese naam was Ong Tjong Nio.
Volgde de middelbare school in Den Haag en werd later administrateur bij de post.
14. Laura Ongkiehong (1903-1991)
Haar Chinese naam was Ong Lo Nio.
Volgde na de middelbare school in Den Haag enkele jaren een rechtenstudie.
Zij trouwde met Phoa Liong Gie.
15. Piet Ongkiehong (1906-1965)
Zijn Chinese naam was Ong Tjong Piet.
Studeerde in Leiden af als arts en ging daarna naar Semarang. Na de Japanse bezetting vestigde hij zich als arts in Den Haag.